Słuchowe potencjały wywołane u dzieci i młodzieży z dysleksją rozwojową

Dysleksja rozwojowa, występująca u 10-15% populacji szkolnej,

stanowi problem pedagogiczny, medyczny i społeczny. Chociaż zaburzenie to sprawia największe trudności podczas procesu edukacji to pozostaje problemem na całe dalsze życie.

W związku z powyższym pozostaje w kręgu zainteresowań nie tylko nauczycieli i pedagogów, ale stanowi istotny temat dla neurofizjologów, neuropatologów, jak również psycholingwistów, neuropsychologów i lekarzy.

Definicja dysleksji rozwojowej wskazuje na konstytucjonalne podłoże dysleksji, a więc uwarunkowane strukturalnymi zmianami w centralnym układzie nerwowym i jego nieprawidłowym funkcjonowaniem.

Obecnie podkreśla się przede wszystkim upośledzenie funkcji słuchowo-językowych.

Dysleksję rozwojową zalicza się również do grupy centralnych zaburzeń procesów przetwarzania słuchowego (central auditory processing disorder CAPD).

W niemożności prawidłowej interpretacji wrażeń słuchowych i w nieefektywnym wykorzystywaniu informacji docierających kanałem słuchowym upatruje się przyczyny zaburzeń procesu nauki czytania i pisania.

Odpowiednią metodą badawczą wydają się być słuchowe potencjały wywołane, ponieważ rejestrują one aktywność ośrodkowego układu nerwowego i jego reakcje na bodźce słuchowe (także dźwięki mowy) oraz niosą informacje psychofizjologiczne o procesach percepcyjnych.

Są już stosowane w wielu jednostkach chorobowych z obszaru neurologii, psychiatrii, geriatrii i audiologii. Wyróżniamy dwa rodzaje potencjałów wywołanych:

• egzogenne – są bezpośrednią reakcją pacjenta na prezentowane bodźce (np.: słuchowe potencjały wywołane z pnia mózgu-ABR Auditory Brainstem Responses),
• endogenne – odzwierciedlają procesy poznawcze zachodzące w mózgu (np.: fala niezgodności MMN, fala uwagi P300).

Celem prezentowanej pracy była ocena słuchowych potencjałów wywołanych u dzieci z dysleksją rozwojową z uwzględnieniem możliwości zastosowania ich w procesie diagnostyczno-terapeutycznym dysleksji rozwojowej.

Badania przeprowadzono w grupie 66 dzieci w wieku 7-18 lat ze specyficznymi trudnościami w nauce czytania i pisania. Dokonano analizy następujących potencjałów słuchowych: ABR, MMN i P300. W grupie z dzieci dysleksją u wszystkich stwierdzono prawidłowe wartości potencjałów z pnia mózgu ABR, co świadczy o prawidłowym stanie obwodowego narządu słuchu. Stwierdzono istotnie statystycznie różnice w występowaniu fal MMN i P300 pomiędzy grupą kontrolną a badaną. Częstość zarejestrowanych fal MMN różniła się w zależności od półkuli mózgowej, znad której półkuli były one rejestrowane. P300 była rejestrowana generalnie rzadziej u dyslektyków. W grupie kontrolnej u wszystkich badanych zaobserwowano fale P300, w co najmniej jednej z półkul mózgowych, jak również u ponad 90% wystąpiła fala MMN, podczas gdy w grupie dyslektyków u co trzeciego dziecka nie zarejestrowano badanych fal. Odnotowano zależność pomiędzy wiekiem a występowaniem fali P300 znad prawej półkuli, a także wiekiem i występowaniem tej fali w obu półkulach jednocześnie w grupie dzieci z dysleksją rozwojową. W grupie kontrolnej wyniki latencji potencjałów poznawczych, potwierdzają fizjologiczne zachowanie się badanych fal MMN i P300 wskazujące na dojrzewanie ośrodkowego układu nerwowego. W grupie badanej natomiast nie obserwowano podobnych zależności. Znaczny rozrzut wyników w badanej grupie świadczyć może o podkreślanej przez psychologów i pedagogów niejednorodności stopnia nasilenia dysleksji.

Uzyskane wyniki badań elektrofizjologicznych, w powiązaniu z opinią Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej sugerują zaburzenia przetwarzania słuchowego pochodzenia ośrodkowego występujące w dysleksji rozwojowej i potwierdzają jej tło słuchowo-językowe oraz zaburzenia funkcjonowania lewej półkuli.

Stwierdzane w badaniach odchylenia mogą świadczyć też o zaburzeniach:

• postrzegania dźwięków,
• uwag,
• koncentracji,
• pamięci słuchowej.

Potencjały poznawcze mogą tym samym stanowić istotny wkład w proces diagnostyczno-terapeutyczny specyficznych zaburzeń w czytaniu i pisaniu oraz przyczynić się do pełniejszego zrozumienia zaburzeń mechanizmów neuropsychologicznych i neurobiologicznych w dysleksji rozwojowej.

dr n.med. Barbara Maciejewska

(Abstrakt wystąpienia wygłoszonego na Seminarium Zakładu Epistemologii i Kognitywistyki Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu)

{mosmodule module=artstop1}